Arbiru La’ós Titanik

Ro-ahi (Barkasa) Timor nian

iha tempu kolonializmu Portugues

Lakon iha 1973

.

Ro-ahi Timor nian ho naran Arbiru iha tempo Governu Portugés sei ukun rai Timor, maibé ro-ahi ne’e mout iha tinan 1973 iha diresaun ba Indonézia no laiha evidéndia ida-ne'ebé forte, pasajeiru barak inklui militár Portugés boot sira maka lakon iha biban ne’ebá, ema hotu iha Timor laran la hatene motivu husi dezastre ne’e. Liu tiha kuaze fulan maka peskadór Indonézia sira hetan mariñeiru ro-ahi Arbiru nian ida naran Paul do Rosário iha tasi klaran maibé koitaditu Paul do Rosário la hanesan uluk ona, nia kalsa-faru kuaze naklés hotu, sa’e bidón mamuk ida namlele hela iha tasi klaran, no peskadór Indonézia sira tulun tula hela nia mai Dili, maibé infelizmente Paul do Rosário mós sai fak tiha / lakon tiha memória (hilang ingatan), tan ne’e governu Portugés labele hetan dadus klaru ho profunda ba dezastre ne’e maski iha indikasaun nu’udar manobra Indonézia nian.
Liafuan Arbiru ema balun uza hodi hanoin hikas Ro-ahi ne'e, ezemplu ida maka Hotel Arbiru iha Prais Coqueiros (Pantai Kelapa)Dili.

Timor transforma hosi Lafaek?

Timor ne’e mai tebes hosi lafaek ka lae, iha istória barak ko’alia kona-ba rai Timor no nia emar sira katak rai Timor ne’e mai hosi ka transforma hosi Lafaek, maibé to’o ohin loron ha’u haree seidauk iha ONG boot ruma ne’ebé uza emblema Lafaek hanesan Símbolu ka iha esforsu balu atu harii Estátua Lafaek ruma iha sidade laran, ha’u haree ladún fo importánsia ba Lafaek karik. Iha ONG ka grupu barak maka prefere liu uza sasán kro’at hanesan surik, rama, ka loromatan nst ba sira nia Símbolu. Karik istória ne’e loos duni, loron ruma Lafaek ne’ebé ita konsidera hanesan Avó sei laran moras basá beioan sira laiha konsiderasaun.