Monday, March 22, 2010

Gil, ó-nia domin iha ne'ebé (Espresaun Poétika LI)

MTCI (Ministériu Turizmu, Komérciu no Indústria)
Gil Alves hakarak luta liu ba Komérciu hodi habokur an
Nia haluha tiha Turizmu no Indústria
Nia halo povu ki’ik sai mukit liután
Haluha tiha nia knaar atu dezenvolve Povu
Haluha tiha nia hahalok fo'er iha tempu Rezisténsia

Oh Gil... bainhira maka ó bele iha domin ba Povu?
Povu ki'ik ne'ebé uluk ó la fiar sira-nia luta
Povu ki'ik ne'ebé uluk ó hamutuk ho Bapa hodi sama sira
Oh Gil...?!

Keta Fahe Natón Kilat ba Povu Ki'ik Sira (Komentáriu)

Nu’udar Forsa tantu Polísia ka Militár, sira-nia dever atu defende Povu iha Nasaun Soberanu ida tanba iha Povu maka hodi iha Nasaun la’ós atu defende Fatuk no Ai, ka Kuda ho Karau. Tan ne’e, Polísia ka Militár laiha direitu atu fahe KILAT ba Povu Sivíl sira hodi oho malu. Polísia ho Militár nia knaar atu defende interese nasionál la’ós interese privadu.

Monday, March 15, 2010

Moris iha Mundu hanesan Komedi (lia murak hosi Charles Chaplin)



Moris iha Mundu hanesan komedi

Moris ne’e hanesan komedi ida, ne’ebé la presiza ensáiu.
Tan ne’e, ó bele hananu, tanis, dansa, no hamnasa hahaek
halo buras kmo’ok liután molok kurtina palku nian taka,
no komedi sei remata lahó basa-liman”.-

Liafuan murak hosi Charles Chaplin
Tradus hosi Aquarius vinte tres

Tribunál nu’udar Dasin (Espresaun Poétika L)


Tribunál nu’udar Dasin

Tribunál nu’udar Dasin hodi Tetu
Tetu hodi hatene Loos no Sala
Liafuan nu’udar Ponte hodi liu
Liuhosi dalan Kle'uk ba dalan Loos

Portugés no Tetun mak ita lian
Lia Mutin lia Metan mesak ita lian
Lia Mutin tama mai seidauk todan
Tetu karik ba dasin Metan todan liu

Labele Uza Natoon Portugés iha Tribunál (Komentáriu)

"Preokupasaun Jenerál Taur Matan Ruak nian sai Ita hotu nian"

Ezijénsia husi Jenerál Taur Matan Ruak atu uza lian Portugés iha Tribunál ne’e mós di’ak atu arguidu sira bele inteira liután prosesu julgamentu. Ita hotu hatene katak Tribunal nu’udar Órgaun Soberanu ida hanesan mós ho Lia-Na’in Parlamentu Nasionál sira ne’ebé uza lian Tetun hodi debate LEI sira iha Uma-Fukun, tansá maka Tribunál mós la uza Tetun? Ida-ne’e maka kestaun boot ida-ne’ebé uluk kedas haluha tiha atu dezenvolve. Ha’u pesoál louva jenerál ninia preokupasaun maibé nusa maka uluk kedas la fó ideia ne’e? Tanba karik ha’u lasala, iha ona vítima barak ne’ebé Tribunál viola sira-nia direitu. Iha Arguidu barak maka la hatene ko’alia Portugés ne’ebé pasiénsia de’it hodi hein “Mareta Tribunál” nian tarutu iha meza leten hodi simu sentensa. Tan ne’e, preokupasaun Jenerál nian bele hodi loke Ulun boot Nasaun sira atu keta aumenta nafatin vítima foun iha Tribunál.

Thursday, March 4, 2010

Na'i Ami sei Labarik (Espresaun Poétika XLIX)


Na'i, Ami Sei Labarik

Iha Nasaun joven
Iha Komandante labarik
Iha Hudi labarik
Iha Nuu Labarik
Iha Governasaun labarik
Iha mós Tribunál labarik

Ki’ik Husu Sadere Boot Fase-Liman (Espresaun Poétika XLVIII)

Ema boot dudu ki’ik - tama rai ku’ak
Ki’ik tama rai ku’ak - boot dada-an
Ema boot bolu ki’ik - tama sala laran
Ki’ik husu sadere - boot fase liman
~o0o~

Desizaun Tribunál la Tuir Evidénsia (Komentáriu)





Salsinha hetan sentensa tinan 10 fulan 8, Susar hetan tinan 16, enkuantu Angeliana Pires livre
"Tribunál la justu ba povu-ki'ik"

Tribunál hatún sentensa tinan 8,4 ba KIAK tanba uza kilat ho ilegál iha krize 2006, ida-ne’e maka sei sai hela polémika boot ba povu tomak tansá maka KIAK ema simples ida nu’udar membru eiz-FALINTIL bele kaer fali kilat no kilat ne’e mai husi ne’ebé loos, karik kilat ne’e mai husi emboot ruma entaun sé maka tenke responsabiliza loos? atu tau todan de'it ba KIAK?

Tuir fali, kona-ba Trajédia Onze Fevereiru, sentensa ne’ebé hamonu ba Amaro da Costa alias SUSAR, Domingos Amaral,Gilson da Silva, Paulo Neno Leos, Marcelo Caetano, Gilberto Suni Mota, Joanino Maria Guteres, Egido Lay de Carvalho, Ismail Sansão no ba arguidu Caetano dos Santos sira hotu hetan kastigu tinan 16, ba atentadu P.R iha Meti-Aut.

Iha parte seluk, Salsinha hetan sentensa tinan 10,8 ho ninia kompañeiru sira hanesan: Avelino da Costa, Bernardo da Costa, Alexandre de Araujo, Januari Babo, Julio Soares Guteres, Juliao Antonio Soares, Adolfo da Silva, Raimundo Maia, Gaspar Lopes, Jose Agapito Madeira, Quintino Esprito Santo, Jose Ventura, Fransisco Ximenes, sira hotu hetan tinan 9,4 ba emboskada / asaltu convoy P.M nian iha Balibar, enkuantu Angelina Pires ne’ebé sempre mensiona nu’udar autór ba krime hamutuk ho Tito Tilman, Alfredo Andrade no Joao Amaral hetan liberdade totál tanba laiha evidénsia forte. Sentensa ne’e tribunál hatún ba sira horisehik (Kuarta,3/ 3/ 2010), maibé Angelina Pires seidauk satisfeitu nafatin ba desizaun tribunál ne’e tanba tuir nia katak problema ne’e tuir loloos tenke envolve mós ho ulun-boot balun iha nasaun ne’e. Bainhira jornalista sira entrevista, nia dehan “Ha’u sei luta nafatin hodi buka lia-loos ba justisa hamutuk ho povu ki’ik sira iha Timor-Leste”, tanba boot sira-nia hahalok povu ki’ik hetan susar, signifika desizaun tribunál la justu tuir komentáriu husi Advogadu Manuel Sarmento ne’ebé nia dehan katak laiha evidénsia ne’ebé forte tanba ne’e sira hirak ne'e seidauk merese atu simu kastigu hanesan-ne’e.