Friday, May 8, 2009

Gripe Suína / Flu Babi/ Pesti-Fahi



Bainhira iha Gripe Fahi/ Flu Babi/ Gripe Suína/ Swine Flu
-
Bainhira Pesti ka Gripe kona Fahi, ita sei haree hetan uluk sira nia ibun hanesan ne’e, tan ne’e ba maluk sira ne’ebé hakiak Fahi iha uma presiza mós atu haree Fahi nia ibun loroloron.
-
Saída maka gripe/flu fahi?
-
Hanesan ita ema, fahi mós hetan influenza (gripe/flu), maibé virus gripe fahi lahanesan ho virus umánu (ita ema-nian). Gripe fahi babain lada’et ba ema, kazu estrañu ida-ne’e akontese hori uluk ba ema ne’ebé iha kontaktu dirétu ho fahi. Maibé oras ne’e epidémi gripe fahi ida-ne’e diferensa liu.
-
Oinsá maka gripe fahi ida oras ne’e diferensa?
-
Oras ne’e gripe fahi ne’ebé hetan virus fahi nian bele da’et ona hosi ema ba ema no ida-ne’e akontese fali ba ema ne’ebé nunka halo kontaktu ho fahi.
-
Sintóma (gejala) gripe fahi nian oinsá?
-
Bainhira gripe fahi da’et mai ita, ita sei sente isin-manas, me’ar, kakórok moras, sente be-doko, ulun moras, isin-manas malirin, ho sente isin kole. Ema balu kona hotu diarreia no muta. Sintóma sira ne’e mós tanba kondisaun balu, ida ne’e significa katak ita-boot ho ita-boot nia médiku sei labele lahatene buat ida, ita só hatene de’it hosi síntoma sira ne’e, bainhira ita-boot hetan gripe fahi. Ita sei bele hatene deit hosi rezultadu laboratóriu katak ida-ne’e maka gripe fahi nian ka tanba kondisaun seluk ruma.
-
Ho nune’e signifika ha’u bele han na’an fahi?
-
Loos. Ita-boot sei lahetan gripe fahi hosi na’an fahi, bekon, surísu, ka ai-han seluk ne’ebé mai hosi fahi.
-