Monday, May 19, 2025

Tansá Mak Tenke Feriadu (e.p 238)

Tuir loloos ohin lalika feriadu
Tansá mak tenke toleránsia de pontu
Tansá oh tansá?
Hamaus funsionáriu sai barukteen
Fasilita funsionáriu tur hakma bolu malu hodi joga halek, awoh... ...

Toleránsia de pontu bele kria bainhira tama ba finadu
Bainhira tama mós ba tinan foun
No bainhira atu tama ba loron páskoa
Hodi tolera ita atu hatook  kondisaun
Tuir loloos ohin lalika feriadu.
Maluk, ó hasa'e bandeira ka lae?.

Friday, May 9, 2025

HABEMUS PAPAM (Ita-nia Papa iha ona)

Ita-nia Papa foun ho naran Robert Francisco Prevost, nia orijin mai hosi Chicago Estados Unidos de América ho títulu LEO XIV (Leão  Katorze).
Papa Leo/ Leão XIV nu'udar primeiru Papa ne'ebé mai hosi Estados Unidos de América (E.U.A)

Parabéns ba sarani no igreja katólika hotu-hotu iha mundu, parabéns mós ba reinu E.U.A!. Espera katak ulun boot E.U.A bele habelar mós domin ba mundu no Pauza lai atividade Funu nian ho nasaun seluk.
Viva Papa Leão XIV!

Thursday, May 8, 2025

Viajen Natarbora mai Manatuto

Rekordasaun Abril 2003

Ekipa CAVR distritu Manatuto remata ona sira-nia knaar sosializasaun iha sub-distritu Natarbora no fila hikas mai Manatuto. Hamriil hosi ninin karuk mak: Carlito Pinto hateke hela ba Viqueque, Geraldo Armada Gomes uza kalsaun branco ho meias alta hateke hela ba Manatuto, Nilo Lay hateke ba Tionghoa, Celestino Tomas Karaen ho jaket kamufladu hateke ba Laclo, no ha'u ho boña azúl eskuru hateke hela ba kamera 😁😜, David Amanas ho kamera fila kotuk ba Kribas hodi foka ami, bainhira ami deskansa hola anin iha área Barique Manehaat nian hodi hein kolega seluk nebé sei tuir mai. 

Foto iha kraik hatudu Celestino T.S Karaen nu'udar koordenador ekipa CAVR Manatuto, enkuantu Geraldo Gomes no Ildefonso Pereira mak komisáriu rejionál Manatuto nian.(foto: David Amanas)


Wednesday, May 7, 2025

Bainhira Loos (e.p 237)

Rai doben oan ne'e falun ho mukit
Susar ida mosu mai mosu nabanaban
Ida tuan ladauk kotu tubun moris tan 
Fos folin sa'e duka susar kombate.

Maluk balun halerik tan eviksaun 
Atoni oan lun turu tan Naktuka
Pasiente halerik tan aimoruk
Profesores kontratadu lakon direitu
 Seidauk hakotu  mosu tan foun  ida, ulun boot - ulun moruk hili PTR.

Ulun sira Uma Fukun larona malu
Haksesuk malu hodi lakohi lakon
Povu ki'ik hato'o susar, leten larona
Leten larona la konsidera povu lian
Bainhira loos oh bainhira loos.

Wednesday, April 30, 2025

Rusa Tama Plaza


Ó le excelentíssimo sai fali eSentelismu, exelentiZmu hanesan loos Rusa tama Plaza.

Agradese ho Laran Todan Tebes (LTT) ba PR tanba bele aponta ona lider foun 1 tuir nia gostu. Biban ida tan atu ita hotu loke matan hodi hatene loloos.

Monday, April 28, 2025

Belun Di'ak iha Knaar Fatin (e.p 236)

Tinan sanulu resin-tolu liuba
Lolo liman hamutuk iha knaar matan
Haree malun nu'udar maun alin
Konsidera maluk nu'udar feton nan
La temi Kaladi ka Firaku
Laiha kulit mutin ka kulit metan
Ita mesak maun alin rai ne'e nian.

Tuesday, April 22, 2025

Pope Francisco





Pope Francisco (17-12-1936 - 21-04-2025)
-
From janitor… to the people’s pope.

Jorge Mario Bergoglio was born in Buenos Aires, Argentina — the son of Italian immigrants, raised in a humble working-class home. 

As a young man, he swept floors at a factory, studied chemistry, worked as a food technician, and even spent time as a nightclub bouncer to help pay the bills.

But his life took a dramatic turn when he answered a deeper calling.

He joined the Jesuits and was ordained a priest in 1969. Known for his quiet humility and unwavering dedication to the poor, he never sought power — but his values carried him upward. 

First a bishop, then archbishop, then cardinal.

And in 2013, he made history: the first Latin American pope. 
The first Jesuit pope. 
The first to take the name Francis — a sign of his devotion to simplicity, peace, and the forgotten.

He rejected the lavish lifestyle of the Vatican. 
He rode buses, carried his own bags, embraced outcasts, and washed the feet of the incarcerated.

He wasn’t just a pope. He was a symbol of compassion in power.  

Follow Project Nightfall for more stories of lives that changed the world. 🕊️
-
(Sei tradús ba tetun)

Monday, April 14, 2025

Opsaun 2 ba ita-boot atu hili

Opsaun 2 ne'ebé ita-boot atu hili mak:
(1). 5 minutus hamutuk ho Jesus
(2). 5 milloens tama ba ita- boot nia konta agora?

Belun sira, mai ita akompaña


Wednesday, April 9, 2025

Sinál Kruz tuir nasaun ida-idak nia lian


Hodi Aman, hodi Oan, no Espírito Santo sira naran, Amen!

Mai ita hotu harohan ba Na'i Aman Laran Luak, atu hodi tahan netik lafaek foun sira labele mai hafo'er ita-nia tasi.

Tuesday, April 8, 2025

Balixaun Budu Úniku Manatuto Nian

Dadersan de'it alin feto ne'e bolu boek no balixaun, ha'u mós bolu nia tur tiha hodi koalia. Nia fa'an boek oan piris isin 1 folin dolar 1, balixaun botir 1 folin dolar 10.

Oras-ne'e tempu boek nian, membru komunidade ne'ebé hela besik mota-ain sei bá suru boek oan  hodi prodús ba balixaun hanesan fa'an dadauk hosi alin Nina, feto kmo'ok oan ida mai hosi aldeia Ubrato suku Sau nian molok tama ba Manatuto laran, fatin ne'ebé motorista no pasajeiru sira sempre deskansa uitoan hodi koko katupa no ikan tunu, tau tiha aimanas hois tan derokbeen furak lahotu.
-----
Lian Galole: 
katupa=nalun, deroksín=tugar, sukaer=imale, aimanas=us, bikan=ha'i, kanuru=nuru, tudik=sihit, bee=we.

Thursday, April 3, 2025

Timor Telecom La'o Tuir Lenuk (e.p 235)

Timor Telecom
Ita hotu nia ligasaun
Ó xupa dolar furak loos
Ó dolar hanesan Lenuk 
Karik tanba rai-nakdoko 
Nakdoko tama Timor-Laran 
 Doko to'o ó ain uat sin 
Nakfilak to'o asam urat
Ó-nia haksolok kliente laran susar.

Monday, March 31, 2025

Selamat hari raya Idul Fitri 2025




(Indonesia)

Momen terindah di hari ini bagi UMAT ISLAM adalah untuk saling bersilaturahmi dan bermaaf maafkan di hari yg Fitri ini. Selamat berIdul Fitri rekan-rekan muslim ku, semoga kedamaian tersebar ke seluruh umat di muka bumi ini.
----------
(English)

Happy Eid al-Fitr

The most beautiful moment today is to forgive each other. Happy Eid Al-Fitr to my fellow Muslims, may peace spread to all in the world.
----------
(Tetum)

Kmanek loron Idul Fitri

Loron kmanek ohin ba belun Musulmanu sira hodi hasoru no perdua malun iha loron Fitri ohin nian. Kmanek Idul Fitri ba ha'u belun Musulmanu sira. Hein katak dame ohin nian bele belar ba ema hotu iha mundu rai klaran.
----------
(foto kortejía hosi google)

Tuesday, March 25, 2025

Governu planeia taka EP no IP

PM deklara atu taka hotu EP & IP tanba simu osan boot maibé lahalo serbisu. Se nuné oinsá ho Asesor barak², funsionáriu kontratadu barak² nbé dadér bá asina deit lista prezensa maibé laiha serbisu ba sira. Sira hirak-ne'e atu mantein nafatin?
Oinsá mós ho MS nbé la ezekuta orsamentu ho adekuadu?

EP & IP hahú kria hosi gov AMP nian iha 2007 mai leten hahú hosi RTTL,EP nst, 8⁰ gov hatutan, no ikusmai 9⁰ gov mak atu deside bele kontinua ou tenke TAKA.
Tanba PM haree katak sira lahalo serbisu, maibé tansá mak uluk tenke harii? 

PM tenke iha onestidade bainhira taka instituisaun EP&IP tenke hamenus ka downsizing mós ba funsionáriu ne'ebé lahalo serbisu no manán saugati de'it osan povu nian.
-

Tuesday, March 18, 2025

Haluha Tanba sa (e.p 234)

Belun sira keta haluha
Bainhira le tiha
Tau netik komentáriu iha fatin ne'e 
Nu'udar sinál nu'u matadalan 
Hodi sukat kualidade knaar ne'e nian

Atu di'ak ka lae  
Tau netik liamenon oan ida
Tatoli furak ida 
Ha'u hodi hadi'a hakat oinmai
Ha'u hodi halo tuir belun nia tatoli
Funan buras ba belun sira-nia vizita. 
~::~

Friday, February 14, 2025

Lala'ok Moris Nian (e.p 233)

(i)
Moris ne'e nu'udar ema la'orai
Bainhira to'o rohan - fila la despede
Iha mundu halo tuir - Na'i nia doutrina
Hadomi Na'i - liu sasán hotu-hotu
Hadomi ema seluk - nu'u an rasik

(ii)
Nu'u membru komunidade - sei tulun malu
Tulun malun hamutuk - nu'u maun alin
Maun alin barak  - la garante tulun malu
Balu tulun de'it - mak sira-nia kolega
Kolega hodi gava - belun laran luak

(iii)
Família balun tulun duni - tuir sira kbiit
Uitoan ka barak - tulun  tuir kbiit
Mosu susar nabanaban - aumenta tan dívida 
Ke'e ku'ak iha-ne'e - taka iha ne'ebá
Taka iha-ne'ebá - ke'e foun fali
Hosi fulan to'o tinan - taka la nahas. 

(iv)
Husu tulun ba maun  - maun mós susar 
Menas tan ba alin - alin kredit hela
Roda mundu nian - ladauk dulas kona
Loromatan nia roman - hakat liu tiha
Bainhira hakat kona - sei leno tun mai
Leno bodik mai ita - lori is foun.
~::~

  

Sunday, December 1, 2024

Sesé Mak Duni Imi (e.p 232)

Ulun boot lisan seluk nu'udar karau si'ak 
Karau mean oin buis haksoit hosi luhan
Bakufila mota sorin kutun namtate
Namtate buka na'in buka sira hun
Hakilar haklalak husu nia direitu
Direitu nuudar karau timur rai-na'in.
~::~

Friday, October 25, 2024

Maun Alin Hakarak Fila Hikas Mai (e.p 231)

(i)

Maualin alimaun iha mota sorin
Hakarak fila - maibé sei dada-an
Nia hakarak hakat mai - keta hasee nia
Nia husu ita - atu respeita nia dignidade

(ii)

Tinan ruanulu resin liubá - nia dehan at ita
Molok hakat mota sorin - tarata uluk ita
Oras-ne’e buka dalan - atu filafali
Fila mai vizita nia knua matan

(iii)

Nia hamaus ita - atu keta hirus nia
Labele bolu otonomista ka integrasionista
Bolu deit nia nu’udar maualin
Ita hotu maualin direitu mós hanesan.

(iv)

Uluk sira sei klosan - kaer  mós lametin
Buat hotu-hotu - sira mak loos liu
Oras-ne’e, idade avansa daudaun ona
Hahú buka dalan atu filafali mai
Oh hele le, o hele la
Maun alin hakarak – fila hikas mai.

~::~



Monday, September 16, 2024

Maubere Manisé (Canção antiga)

Maubere Maubere Manisé, Manisé 
Maubere esta meia saia pange 
 Minha Maubere, Maubere Manisé 

 Maubere Maubere Manisé, Manisé 
Maubere esta meia saia pange 
 Minha Maubere, Maubere Manisé 
(repete)
-

Uma linda canção dos militares portugueses da Companhia Caçadores / CCAÇ-13 de Laclubar nas décadas de 60 e 70, mas infelizmente não sabemos o significado da música.

-

Knananuk badak iha leten kria hosi tropa militar hirak be uluk destakadu iha Companhia Caçadores/ CCAÇ-13 Laclubar nian iha dékada 60-70, biban nebá ami sei putu no ami sempre hananu, infelízmente ami la kompriende nia signifikadu. Ha’u rasik hanoin hela atu tau notas maibé seidauk iha biban.


Saturday, August 31, 2024

Lahatene Tansá (e.p 230)

Kala hirus malu be ita lahatene 
Hasoru malu be hateke seluk tiha 
Tur besik hela mós oin buis ba malu 
La hasé malu la katak buat ida.
~::~




Tuesday, April 23, 2024

NAKSOBU HO MATANBEEN (e.p 229)


NAKSOBU ho MATANBEEN

 

Na’i haree rasik mai, ami terus na’in

Atan ami simu hikas knaar foun ida

Knaar foun ne'ebé todan tebe-tebes

Sobu tiha ami fatin, sente oin nakukun neon namlaik

Oras-ne’e atan ami ba loos ne'ebé?

Batak tiha ami dalan, suku tiha ami ibun

Ulun boot hatún-lia simu naha foun.